Thư viện

MichaelTran📑
31 thg 5
6 phút đọc

Đã cập nhật: 4 ngày trước

add image to [Ray Dalio]

[8:00 PM Thu 29/09/25 Update]

Lazy update: "Mô phỏng lãi kép": Integrate free tier Gemini Flash 2.5 embedding and modified & fine tune AI's instruction promt "Phân tích kế hoạch của bạn" ....

[9:40 AM Sun 21/09/25 Update]

Add Mô phỏng lãi kép

Renew [Góc suy ngẫm]

Replace unnecessary content, organise the timeline, and update the audio for “Adam Smith” from book source: Lược sử kinh tế học “.Remove the unrelated content “My Note” from Thư viện.

[12:11 PM Sun 31/08/25 Update]

Garden Library Concept

Books: extend audio lengh (New NotebookLM update)

Research page:

Add "Bí ẩn cao su tự nhiên và ứng dụng" in new section [Materials and Minerals]

Research page:

add chart vào "Thách thức về nhân khẩu học & kinh tế xã hội" trong mục [Vietnam Economic Reseach]

add "Năng lượng và tăng trưởng kinh tế" vào mục [Science and Tech]

[Góc suy ngẫm] "Tôi nghi ngờ, nên tôi tư duy, nên tôi tồn tại". Rene Descartes.

Mô phỏng lãi kép

DCA: Dollar-Cost Averaging

Với đa số nhà đầu tư không chuyên: DCA vào Index (thông qua ETF) vẫn là lựa chọn an toàn hơn nhiều vì nó loại bỏ rủi ro mất trắng và rủi ro chọn sai cổ phiếu. Rủi ro "đình trệ dài hạn" là có, nhưng lịch sử cho thấy xác suất thấp hơn nhiều so với việc một công ty riêng lẻ phá sản.
DCA cổ phiếu riêng lẻ: Bạn phải cực kỳ tự tin vào năng lực phân tích doanh nghiệp của mình. Chỉ DCA vào những doanh nghiệp có "hào kinh tế" (lợi thế cạnh tranh) cực mạnh, tình hình tài chính lành mạnh và lý do giảm giá chỉ là ngắn hạn (với chiết khấu giá rẻ).
Đừng DCA một cách mù quáng: nhất là cổ phiếu, hãy định kỳ (ví dụ mỗi quý một lần) đánh giá lại giả thuyết đầu tư ban đầu của bạn. Nếu mô hình kinh doanh của công ty đã gãy đổ, hãy dũng cảm dừng DCA và thoát vị thế.

DCA không phải là chiếc đũa thần miễn nhiễm với rủi ro. DCA giải quyết vấn đề về tâm lý và thời điểm thị trường (timing the market), nhưng nó không loại bỏ được rủi ro của chính tài sản bạn đang mua.

Khi bạn DCA vào một chỉ số chứng khoán (thông qua ETF hoặc quỹ mở), bạn đang đặt cược vào niềm tin rằng: "Về dài hạn, nền kinh tế và thị trường chứng khoán tổng thể sẽ luôn đi lên".

Dựa trên lịch sử hàng trăm năm của các thị trường phát triển (như Mỹ), nơi mà sau mọi cuộc khủng hoảng, thị trường đều hồi phục và lập đỉnh mới. Nhưng đúng như dân tài chính nói: "Tăng trưởng quá khứ không đảm bảo cho tương lai".

Phần 1: Rủi ro khi áp dụng DCA đối với Index (Ví dụ: VN-Index, S&P 500)

1. Rủi ro Cấu trúc của Chỉ số (Đặc biệt với thị trường cận biên/mới nổi như Việt Nam)

Không phải Index nào cũng giống nhau. S&P 500 đại diện cho 500 công ty hàng đầu toàn cầu, có sự đa dạng cực cao.

Vấn đề với VN-Index: VN-Index hiện tại bị chi phối rất lớn bởi nhóm Ngân hàng và Bất động sản (chiếm tỷ trọng áp đảo).
Hậu quả: Khi bạn DCA vào VN-Index, thực chất bạn đang đặt cược lớn vào hai ngành này. Nếu kinh tế Việt Nam gặp khó khăn cấu trúc liên quan đến nợ xấu bất động sản hoặc khủng hoảng hệ thống ngân hàng kéo dài nhiều năm, VN-Index sẽ bị kéo xuống rất sâu và lâu hồi phục, bất chấp các ngành khác (như công nghệ, bán lẻ) có thể đang làm tốt.

2. Rủi ro Trình tự Lợi nhuận (Sequence of Returns Risk) ở giai đoạn cuối

DCA là giai đoạn tích lũy. Rủi ro lớn nhất nằm ở thời điểm bạn cần rút tiền (ví dụ: nghỉ hưu).

Ví dụ: Bạn DCA chăm chỉ suốt 20 năm. Đến năm thứ 21, ngay trước khi bạn định nghỉ hưu và rút tiền, một cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu xảy ra, Index giảm 50%, và kinh tế đình trệ kéo dài (VD: nhân khẩu học, dân số già, ...) kéo dài thêm 1 thập kỉ (vd: Nhật Bản Chỉ số Nikkei 225 của Nhật Bản đạt đỉnh vào năm 1989. Sau khi bong bóng kinh tế vỡ, thị trường rơi vào suy thoái kéo dài. Phải mất 34 năm (đến đầu năm 2024), chỉ số này mới quay lại được mức đỉnh cũ.
Hậu quả: Dù giá vốn trung bình của bạn tốt trong 20 năm qua, nhưng giá trị thị trường tại thời điểm bạn cần tiền lại quá thấp. Nếu buộc phải bán lúc này, bạn hiện thực hóa khoản lỗ khổng lồ và ảnh hưởng nghiêm trọng đến kế hoạch hưu trí.

Phần 2: Rủi ro khi áp dụng DCA sai Cổ phiếu riêng lẻ

Rủi ro khi DCA vào Index là rủi ro mang tính vĩ mô, hệ thống. Còn rủi ro khi DCA vào một cổ phiếu riêng lẻ là rủi ro phi hệ thống, và nó nguy hiểm hơn gấp nhiều lần.

Câu nói kinh điển trong trường hợp này là: "Don't catch a falling knife" (Đừng bắt con dao đang rơi).

1. Rủi ro Phá sản (Mất trắng)

Đây là sự khác biệt lớn nhất. Một Index rất khó về 0 (trừ khi nền kinh tế sụp đổ hoàn toàn), nhưng một công ty thì hoàn toàn có thể.

Hậu quả: Nếu bạn chọn sai một công ty đang trên đà phá sản, việc bạn kiên trì DCA chỉ đơn giản là bạn đang ném thêm tiền tốt vào một cái hố không đáy. Khi cổ phiếu bị hủy niêm yết và công ty phá sản, toàn bộ số tiền bạn đã DCA sẽ bốc hơi, bất kể bạn đã mua được "giá rẻ" đến mức nào.

2. Rủi ro Suy thoái Cấu trúc (Mô hình kinh doanh lỗi thời)

Công ty không phá sản, nhưng nó không còn là "kẻ dẫn đầu" nữa và không bao giờ quay lại đỉnh cao cũ.

Ví dụ: Hãy tưởng tượng bạn DCA vào Nokia khi Apple ra mắt iPhone, hoặc DCA vào Yahoo khi Google trỗi dậy.
Vấn đề: Bạn đang áp dụng tư duy của Index (thị trường sẽ hồi phục) vào một thực thể không có cơ chế tự hồi phục. Một cổ phiếu giảm 90% vẫn có thể giảm tiếp 90% nữa. DCA lúc này khiến bạn sở hữu ngày càng nhiều một tài sản đang chết dần.

3. Bẫy tâm lý "Chi phí chìm" (Sunk Cost Fallacy)

DCA vào cổ phiếu riêng lẻ rất dễ tạo ra bẫy tâm lý.

Vấn đề: Khi bạn đã DCA vào một cổ phiếu trong 2 năm và nó đang lỗ 30%, bạn rất khó chấp nhận sai lầm để cắt lỗ. Bạn tự nhủ: "Mình đã mua nó từ giá cao, giờ giá thấp thế này tại sao lại không mua thêm để hạ giá vốn?".
Hậu quả: Bạn tiếp tục DCA không phải vì tiềm năng công ty, mà vì tiếc số tiền đã bỏ ra. Điều này dẫn đến việc tỷ trọng cổ phiếu "rác" này trong danh mục của bạn ngày càng phình to, kéo lùi toàn bộ hiệu suất đầu tư.

4. Không có cơ chế "Tự đào thải" như Index

Các chỉ số như VN30 hay S&P 500 có cơ chế tự làm mới. Nếu một công ty trong rổ chỉ số làm ăn tệ hại, nó sẽ bị loại ra và thay thế bằng công ty tốt hơn.

Vấn đề: Danh mục cổ phiếu riêng lẻ của bạn không có cơ chế đó. Nếu bạn ôm một cổ phiếu tồi, nó sẽ nằm mãi ở đó cho đến khi bạn chủ động bán nó đi. DCA vào nó đồng nghĩa với việc bạn đang đi ngược lại nguyên tắc "tỉa cỏ trồng hoa" (loại bỏ cái xấu, giữ lại cái tốt).

[Review time]

[Ngoài lề] My Note

Note:

"Đừng cố sao chép phương pháp của bất cứ ai, mà hãy cá nhân hoá phương pháp của bạn."

[Book] Money Masters of Our Time. John Train

... và quả thực có 1 thứ không thể dạy được đó là "trực giác"

Thank you for your reading. "May the Force be with you". Peace out